Stowarzyszenie Konserwatorów Zabytków jest organizacją społeczną zrzeszającą konserwatorów oraz specjalistów z różnych dyscyplin naukowych związanych z ochroną i konserwacją zabytków. Działa nieprzerwanie na rzecz dobra wspólnego, jakim jest dziedzictwo kulturowe.

Jesienią 2021 minie 40 lat od Zjazdu Organizacyjnego Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków, który odbył się 22 października 1981 w Warszawie. Doszło do niego dzięki zaangażowaniu, uporowi i konsekwentnym działaniom kilkoosobowego komitetu założycielskiego (który spotkał się po raz pierwszy 28 października 1980 w Lublinie). Stowarzyszenie stawiało pierwsze kroki w okresie bardzo trudnym. O perturbacjach związanych z powstaniem SKZ, braku zgody władz na jego utworzenie, działalności w stanie wojennym, wspaniałych ludziach budujących organizację i jej prestiż pięknie napisali nasi koledzy w artykułach z okazji 30-lecia działalności SKZ, opublikowanych w numerze 30. „Wiadomości Konserwatorskich” w roku 2011.

*******

Celami Stowarzyszenia są m.in.:

• integracja specjalistów, których działalność jest związana z ochroną i konserwacją zabytków;
• kształtowanie w społeczeństwie właściwego stosunku do dziedzictwa kulturowego;
• dbałość o wysoki poziom etyczny, naukowy i zawodowy członków;
• ochrona zawodowych interesów członków;
• inspirowanie i inicjowanie prac w zakresie ochrony dziedzictwa kultury i konserwacji zabytków;
• podejmowanie inicjatyw współpracy międzynarodowej dotyczących ochrony światowego dziedzictwa kultury.

Dla osiągnięcia swych celów Stowarzyszenie:

• współdziała z władzami państwowymi i samorządowymi;
• podejmuje oraz utrzymuje współpracę z instytucjami i organizacjami krajowymi i zagranicznymi;
• inicjuje i organizuje różne formy doskonalenia zawodowego;
• organizuje zjazdy, sesje naukowe, konferencje i seminaria;
• prowadzi oraz promuje działalność wydawniczą lub upowszechniającą konserwację zabytków i ochronę dziedzictwa kultury.

*******

Najważniejszym wydarzeniem organizowanym przez Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków są międzynarodowe, środowiskowe Kongresy Konserwatorów Polskich, odbywające się co 10 lat. Dotychczas odbyły się dwa: w latach 2005 i 2015. Celem kongresów jest krytyczna refleksja nad stanem realizacji postulatów polskiego środowiska konserwatorskiego oraz zwrócenie uwagi na nowe wyzwania i problemy związane z ochroną dziedzictwa kulturowego, pojawiające się na drodze bezprecedensowego w naszej historii przyspieszonego rozwoju społeczno-gospodarczego, w trosce o zachowanie tego dziedzictwa jako nośnika świadomości narodowej i tożsamości kulturowej. Krytyczne refleksje i postulaty zapisywane są w przyjmowanych przez kongresy rezolucjach.

Jednym z istotnych zadań realizowanych przez Stowarzyszenie jest organizacja lub współorganizacja Ogólnopolskich Konferencji Naukowych.

Stowarzyszenie prowadzi prestiżowe konkursy, m.in. Konkurs Generalnego Konserwatora Zabytków i Zarządu Głównego Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków na najlepsze prace studialne, naukowe i popularyzatorskie dotyczące ochrony zabytków i muzealnictwa.

Przyznaje też cenione nagrody:

• Nagroda im. ks. Janusza Pasierba „Conservator Ecclesiae”
• Nagroda im. Gerarda Ciołka
• Nagroda im. Wojciecha Kalinowskiego
• Nagroda im. Haliny Pieńkowskiej i Jerzego Łomnickiego

Stowarzyszenie jest wydawcą „Wiadomości Konserwatorskich”, kwartalnika ukazującego się od roku 1985. Można w nim znaleźć wiele ważnych artykułów dotyczących szeroko rozumianej ochrony dziedzictwa kulturowego.

Nasze Stowarzyszenie – co zawsze podkreślamy – jest organizacją społeczną, zrzeszającą specjalistów z różnych dziedzin. Ten interdyscyplinarny w założeniach charakter pozwala organizacji na naturalną integrację środowiska, co jest jednym z najważniejszych zadań Stowarzyszenia. Oczywiście, wymaga to stałych działań społecznych i prowadzenia działalności podstawowej przez oddziały SKZ. Oddziały SKZ prowadzą samodzielną działalność merytoryczną. Wszystko zależy od aktywności członków zarządów oddziałów, a przede wszystkim ich prezesów. Niektóre oddziały są bardzo aktywne i prowadzą regularną działalność integrującą środowisko oraz współpracują z wojewódzkimi konserwatorami zabytków. Niektóre, działając z WUOZ, wydają wspólne publikacje. Inne z kolei włączają się w organizację specjalistycznych konferencji czy regionalnych wystaw. Wszyscy działamy społecznie, co nie jest dziś łatwe, tym bardziej więc należy docenić działalność podstawową oddziałów SKZ. Obecnie Stowarzyszenie liczy 440 członków. Funkcjonuje 12 oddziałów SKZ: bydgoski, gdański, górnośląski, krakowski, lubelski, mazowiecki, opolski, podkarpacki, śląski, szczeciński, toruński, warmińsko-mazurski.

Rzeczoznawcami SKZ są eksperci z różnych dziedzin (m.in. architektura i budownictwo, krajobraz kulturowy, malarstwo, rzeźba, tkanina, rzemiosło artystyczne i sztuka użytkowa, instrumenty muzyczne, zabytki techniki) ustanawiani w specjalnej procedurze, wydający oceny, opinie, ekspertyzy na potrzeby organów administracji państwowej i samorządowej, związków wyznaniowych, inwestorów i wykonawców prac, organów kontroli oraz innych podmiotów.

Przyjaciółmi Stowarzyszenia są członkowie wspierający – specjalistyczne podmioty wspierające finansowo działalność Zarządu Głównego SKZ, bez których organizacja większości wydarzeń nie byłaby możliwa. Serdecznie dziękujemy za tę pomoc.

Najwyższą władzą Stowarzyszenia są krajowe walne zjazdy sprawozdawczo-wyborcze delegatów. Stanowią one najważniejsze forum dyskusyjne, które przyjmuje sprawozdania z działalności Zarządu Głównego ostatniej kadencji, wytycza kierunki działań SKZ na przyszłość oraz wybiera prezesa i członków Zarządu Głównego SKZ na następną, czteroletnią kadencję. Poprzedzone są one walnymi zebraniami członków oddziałów, na których wybierani są delegaci oraz ustalane są kierowane pod adresem zjazdów wnioski i postulaty, będące istotnym wkładem merytorycznym w przyjmowanych uchwałach. Uchwały podejmowane przez walne zjazdy delegatów obligują wszystkich członków Stowarzyszenia, a ich wykonawcami są: Zarząd Główny i zarządy oddziałów SKZ. W roku 2014 Krajowy Zjazd Delegatów SKZ, zmieniając Statut, ustanowił czteroletnią kadencję wszystkich władz Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków.

*******

Z okazji zbliżającego się 40-lecia Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków oddajemy do Państwa dyspozycji stronę internetową w zmienionej szacie graficznej. Staraliśmy się wzbogacić ją o rozmaite informacje historyczne, które znajdują się w poszczególnych zakładkach. Nowa forma naszej strony mogła powstać dzięki osobistemu zaangażowaniu członka wspierającego SKZ, p. Pawła Myszki, szefa Agencji Pro Tempus. Wszelkie pytania, uwagi i propozycje prosimy kierować na adres: info@skz.pl.

Szkoda, że pandemia COVID-19 pokrzyżowała realizację wielu jubileuszowych zamierzeń. Decyzją Zarządu Głównego SKZ obchody jubileuszu 40-lecia działalności zostały przełożone na jesień 2022 roku.