Członkowie wspierający:    Archaios    ART METAL    Autorska Pracownia Projektowa E.J. Wowczak    Castellum    Cegielnia Trojanowscy    Corneco    Dolina Pałaców i Ogrodów    Dyskret    Fabryka Norblina    Farby KABE    Firma Konserwatorska Piotr Białko    HERITAGE    Keim    Kingspan Insulation    Międzyuczelniany Instytut Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki    Muzeum Młynarstwa i Rolnictwa w Osiecznej    OTB    Pro Tempus    RECTOR    RESTAURO    Stocznia Cesarska    Visbud    Zamek Gniew   

"Prawna ochrona zabytków a koronawirus" - informacja mgr Olgierda Jakubowskiego


Ograniczenie stosowania procedur w zakresie ochrony zabytków w trakcie pandemii COVID-19.

Szanowni Państwo,
ważną informacją dla osób zaangażowanych w ochronę dziedzictwa kulturowego jest widomość, że ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz. U. poz. 374, z późn. zm.) zawiera rozwiązania, które ograniczają stosowanie przepisów ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2020 r. poz. 282).

Na wstępie należy wskazać, że zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawa o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 wskazuję, że ilekroć w ustawie jest mowa o "przeciwdziałaniu COVID-19" rozumie się przez to wszelkie czynności związane ze zwalczaniem zakażenia, zapobieganiem rozprzestrzenianiu się, profilaktyką oraz zwalczaniem skutków, w tym społeczno-gospodarczych, choroby COVID-19. Przepis ten oznacza iż regulacje ww. ustawy stosują się nie tylko do bezpośrednich skutków pandemii, ale również do działań w sferze społeczno-gospodarczej o dużym zasięgu okresowym.

Jak wskazują eksperci w sferze gospodarczej skutki pandemii mogą trwać wiele miesięcy a nawet lat. Z tego powodu przepisów dotyczących ograniczeń w ochronie dziedzictwa kulturowego zawartych w ustawie o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 nie można oceniać przez pryzmat epizodycznych i krótkotrwałych rozwiązań w okresie zachorowań na COVID-19.

W art. 12 ust. 1 ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 wskazano, że „do projektowania, budowy, przebudowy, remontu, utrzymania i rozbiórki obiektów budowlanych, w tym zmiany sposobu użytkowania, w związku z przeciwdziałaniem COVID-19, nie stosuje się przepisów ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz. U. z 2019 r. poz. 1186, z późn. zm.), ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2020 r. poz. 293 i 471) oraz aktów planistycznych, o których mowa w tej ustawie, ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2020 r. poz. 282), a w przypadku konieczności poszerzenia bazy do udzielania świadczeń zdrowotnych, także przepisów wydanych na podstawie art. 22 ust. 3, 4 i 4a ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej.

W art. 12 ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 w ustępach 2-5 wprowadzono procedurę projektowania, budowy, przebudowy, remontu, utrzymania i rozbiórki obiektów budowlanych, w której niestety zabrakło organów ochrony zabytków. W szczególności prowadzenie robót budowlanych oraz zmiana sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części w związku z przeciwdziałaniem COVID-19 wymagają niezwłocznego poinformowania organu administracji architektoniczno-budowlanej. W informacji, należy określić:

  1. rodzaj, zakres i sposób wykonywania robót budowlanych oraz termin ich rozpoczęcia - w przypadku prowadzenia robót budowlanych;
  2. dotychczasowy i zamierzony sposób użytkowania obiektu budowlanego lub jego części - w przypadku zmiany sposobu użytkowania.

Jeżeli prowadzenie robót budowlanych powoduje zagrożenie życia lub zdrowia ludzi, organ administracji architektoniczno-budowlanej, w drodze decyzji podlegającej natychmiastowemu wykonaniu, niezwłocznie ustala wymagania dotyczące niezbędnych zabezpieczeń ich prowadzenia. W przypadku prowadzenia robót budowlanych w związku z przeciwdziałaniem COVID-19, których rozpoczęcie, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane, wymaga uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę, inwestor jest obowiązany zapewnić objęcie kierownictwa oraz nadzoru nad tymi robotami przez osobę posiadającą uprawnienia budowlane w odpowiednich specjalnościach, o których mowa w art. 15a tej ustawy.

Zgodnie z art. 12 b ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 do projektowania, budowy, przebudowy, remontu, utrzymania i rozbiórki obiektów budowlanych dotyczących utrzymania ciągłości działania istotnych usług, w szczególności w zakresie telekomunikacji, łączności publicznej, transportu, świadczeń zdrowotnych, energii, handlu, gospodarki wodnej lub kanalizacyjnej, oczyszczania ścieków, porządku publicznego, obronności art. 12 stosuje się odpowiednio.

Oznacza to, że uproszczoną procedurę, która wyłącza całą ustawę o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami nieuwzględniającą uczestnictwa w niej organów ochrony zabytków rozszerzono na szereg dziedzin funkcjonowania państwa. W praktyce więc, jeżeli będą spełnione przesłanki z art. 12 i 12 b ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 budowa, przebudowa, remont i rozbiórka zabytków, nawet objętych formami ochrony zabytków, będzie mogła się odbywać zgodnie z prawem (zagrożone może być również dziedzictwo archeologiczne w związku z wyłączeniem wszystkich przepisów ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami).

opracował:
mgr Olgierd Jakubowski
doktorant w Instytucie Nauk Prawnych PAN,